سمپوزیوم «حرّان: تاریخ بشر، نجوم و علم»
سمپوزیوم “شهر حران” به عنوان مهد تاریخ بشر، نجوم و علم در دانشگاه حرّان برگزار شد.
مراسم افتتاحیه سمپوزیوم حران روز دوشنبه ۵ می ۲۰۲۵ ساعت ۱۰:۰۰ صبح در آمفی تئاتر بزرگ دانشکده ادبیات و علوم دانشگاه حران برگزار شد. در مراسم افتتاحیه دانشیار دکتر زکی اراسلان رئیس مرکز فرهنگی آتاترک، پروفسور دکتر محمدطاهر گوللو اوغلو رئیس دانشکده ادبیات و علوم دانشگاه حران و تعداد زیادی از دانشگاهیان و دانشجویان حضور داشتند.
این مراسم با یک دقیقه ادای احترام و خواندن سرود ملی ترکیه آغاز شد. سپس رئیس مرکز فرهنگی آتاترک دکتر زکی اراسلان طی سخنانی ضمن خوشامدگویی به مقامات و شرکت‌کنندگان از حضور در کنار این گروه برجسته از دانشمندان ابراز خرسندی کرد.
دکتر اراسلان افزود: “حرّان مرکز علم و فرهنگ است که منجّمین و ستاره‌شناسان برجسته‌ای را پرورش داده است و نام خود را بر تارک تاریخ بشر و به ویژه تاریخ علم ترک حک کرده است. در همین راستا بنده معتقدم دانشگاه حران شایسته ترین میزبان برای سمپوزیوم تاریخ بشر، نجوم و علوم است. مایلم از این فرصت استفاده کنم و از رئیس محترم و اساتید برجسته دانشگاه حران و دانشجویانی که در سمپوزیوم شرکت کردند، تشکر کنم. همانطور که در کلیپ تبلیغاتی که دقایقی قبل پخش شد مشاهده نمودید مرکز فرهنگی آتاترک یک نهاد قانونی با شخصیت حقوقی که وظایف، اختیارات و مسئولیت‌هایی را در طیف وسیعی از حوزه فرهنگ ترک بر عهده دارد. این مرکز میزبان پروژه‌های ملی و بین‌المللی در موضوعات مختلف است. به عنوان مثال می‌خواهم به طور خلاصه به پروژه “کلیات قصه های ترک” اشاره کنم که فکر می‌کنم برای شما هم جالب خواهد بود. پروژه افسانه‌هایمان یک پایگاه داده است که مجموعه قصه ها و داستان های ترکی را از دوران پیش از اسلام تا به امروز گردآوری و تصحیح و منتشر می‌کند و این پروژه اولین در نوع خود در ترکیه است. این افسانه‌ها هم به ترکی استانبولی و هم به گویش‌های منطقه‌ای از هفت منطقه ترکیه صداگذاری و خوانده شده‌اند. به عنوان مثال، می‌توانید به افسانه اوزوملو کوی با گویش استان خودتان اورفا گوش دهید”.
دکتر اراسلان در ادامه گفت: “علاوه بر این مرکز فرهنگی آتاترک در پروژه ای دیگر با انتشار کتاب زندگینامه افراد برجسته و ترجمه آن به ده زبان زنده دنیا چهره‌های بزرگ، دانشمندان و دولتمردان ترک را که حیات فکری و سیاسی ترک را شکل داده‌اند، به جهانیان معرفی می‌کند. این کار از طریق پروتکلی که با وزارت امور خارجه ما امضا شده و در بسیاری از کشورهای مختلف جهان توزیع شده است. این آثار که توسط محققان برجسته و ممتاز در رشته‌های خود نوشته شده‌اند، مطابق با استانداردهای بین‌المللی ترجمه تکمیل شده و برای قرار گرفتن در کتابخانه‌های دانشگاه‌های مربوطه به داخل و خارج از کشور ارسال می‌شوند. یک فرد چینی می‌تواند زندگی فاتح و یونس امره را در دانشگاه پکن به زبان‌های چینی، ژاپنی، اسپانیایی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، عربی و فارسی بخواند.
دکتر زکی اراسلان همچنین در پایان سخنان خود از پروژه اسطرلاب سخن گفته و پس از اذعان به اینکه پروفسور یاووز اونات که در شکل گیری این پروژه نقش مهمی داشته است، گفت: “با پروژه اسطرلاب «کلید آسمان» ما تمام همت خود را بر این گماشتیم که این ابزار علمی تاریخی ما حفظ و معرفی شود. با همین هدف در قالب این پروژه اسطرلاب های مقوایی با همان ساختار سنتی اسطرلاب تهیه کردیم و همراه با یک راهنمای مدرن در اختیار محققان و دانشجویان قرار دادیم”.
پروفسور دکتر محمدطاهر گوللو اوغلو رئیس دانشگاه حران، در سخنان افتتاحیه خود بر اهمیت حران در تاریخ علم و تمدن تأکید کرد. رئیس دانشگاه حران اظهار داشت: “حران نه تنها یک شهر، بلکه یک مرکز علمی است که ردپای تمدن‌های باستانی و کوشش آنان برای شناخت و درک آسمان‌ها را در خود جای داده است”.
در روز اول این سمپوزیوم، در نشست اول با عنوان کلی «علم در حران» به ریاست پروفسور صدات بنِک، مقالاتی با عناوین: “حیات فکری حران در قرون وسطی و ثابت بن قرّه” توسط پروفسور عبدالله اکینجی، “علم نجوم در حران” توسط پروفسور علی بقّال، “ارزیابی نقش مکتب حران در گذار علم منطق به جغرافیای اسلامی” توسط پروفسور احمد اییم و “آثار علم تعلیم و تربیت در کاوش‌های حران” توسط پروفسور محمد اونال ارائه شد.
در نشست دوم با عنوان کلی «باورهای دینی در حران» به ریاست پروفسور عبدالله اکینجی، مقالاتی با عنوان “پاگانیزم حران از دوران باستان تا قرون وسطی” توسط پروفسور شناسی گوندوز، “روایت های دینی و اطلاعات تاریخی و جغرافیایی مبنی بر تولد و حیات حضرت ابراهیم در منطقه اورفا- حران” توسط پروفسور احمد اصلان و “ایزدیان: باورها، تاریخ و میراث فرهنگی” دانشیار دکتر بیرگول آچیق یلدیز ارائه شد.
نشست سوم روز اول به ریاست پروفسور علی بقال با عنوان «نجوم در حران» برگزار شد. در این نشست نیز پروفسور دکتر یاووز اونات مقاله ای با عنوان “نجوم در جهان اسلام قرون وسطی و تأثیر آن بر جهان غرب”، پروفسور ارتان تاغمان مقاله ای با عنوان “نجوم و ابزارهای اندازه‌گیری زمان در قرون وسطی”، پروفسور دورسون کوچر مقاله ای با عنوان “نجوم در دوران جمهوریت در ترکیه” ارائه کردند.
برنامه سمپوزیوم در روز سه‌شنبه ۶ می ۲۰۲۵ در سالن کنفرانس دبیرستان آناطولی حران برگزار شد. روز دوم سمپوزیوم ساعت ۵:۳۰ بعد از ظهر با حضور رئیس فرهنگی آتاترک دکتر زکی اراسلان، فرماندار منطقه حرّان هارون رشید خان و تعداد زیادی از علاقه مندان به علم نجوم آغاز شد.
هارون رشید خان فرماندار منطقه حران در طی سخنانی در این جلسه گفت: “رئیس مرکز فرهنگی آتاترک و همکاران ایشان از آنکارا تشریف آورده اند و به یاری آنها به مدت دو روز تاریخ، نجوم، اسطوره‌شناسی و باورهای دینی و علمی حران مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این فرصتی ارزشمند برای شماست تا درباره شهر خود بیشتر بدانید. حران شهری باستانی است. این شهر به بشریت خدمت شایانی کرده است. مطالعات بی بدیلی در زمینه‌های مختلف، از جمله نجوم، ریاضیات و معماری، در اینجا انجام شده است. ما در حال دنبال کردن راه عالمان و نیاکان دانشمند خود هستیم و سعی می‌کنیم دستاوردهای آنها را درک کنیم. ما سعی می‌کنیم از آنها تقلید کنیم و الگو بگیریم. به لطف اساتید . اندیشمندان حاضر در این سمپوزیوم این افق‌های جدیدی پیش روی ما باز می‌شود، مسیرهای جدیدی را به ما نشان می‌دهد. آنها آن تاریخ گذشته را کشف می‌کنند و درباره آن به ما می‌گویند. به عنوان جوانان حران، مطمئن باشید که در میان تمدنی بزرگ زندگی می‌کنید. بنابراین، صمیمانه از مرکز فرهنگی آتاترک و اساتید محترم خود به خاطر مشارکتشان در برگزاری سمپوزیوم تشکر می‌کنم”.
در نشست روز دوم سمپوزیوم پروفسور دکتر محمد اونال سخنرانی با عنوان “حران از گذشته تا به امروز” و پروفسور دکتر یاووز اونات سخنرانی با عنوان “نجوم از گذشته تا به امروز” ارائه دادند. دکتر ارتان تاغمان و دکتر احمد بهادر فعالیت اسطرلاب را برای دانشجویان ارائه دادند و دکتر تونجای اوزدمیر حاضرین را در بازدید و استفاده از تلسکوپ راهنمایی نمود.
