پروژه های درون سازمانی به پایان رسیده
1- پروژه “کلیات ادبیات مشترک جهان ترک”
این پروژه شامل تالیف و تدوین چندین اثر مرجع در حوزه ادبیات از جمله کلیات تاریخ ادبیات جهان ترک، دایره المعارف ادیبان جهان ترک، گلچین متون فکری و ادبی جهان ترک و فرهنگ لغت اصطلاحات و مفاهیم ادبی می شود. این پروژه که در سال 1995 توسط سازمان برنامه ریزی کشور مورد حمایت مالی قرار گرفت در سال 2007 به پایان رسید و در نتیجه آن تعداد 31 جلد کتاب منتشر شد.
مرکز فرهنگی آتاترک در بسیاری از فعالیت های خود از جمله کنفرانس ها و نشست های علمی بین المللی و نیز چاپ کتاب و مجلات و دیگر برنامه های فرهنگی در راستای توسعه تعامل فرهنگی با مردمان ترک نژاد و ترک زبان سراسر جهان نقش مهمی ایفا می کند. یکی از این دسته فعالیت های سازمان انجام پروژه های مطالعاتی و تحقیقاتی در زمینه ارزش‌های مشترک جهان ترک است که تعامل و همکاری میان اندیشمندان و محققین ترک تبار را افزایش می دهد. در این راستا مطالعه در حوزه ادبیات جهان ترک به عنوان یک حوزه پژوهشی مشترک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پروژه که با همکاری تعداد زیادی از اساتید و محققین از کشورهای ترکیه، قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان، آذربایجان، قرقیزستان، تاتارستان و باشقیرستان انجام شد شامل مجموعه های تاریخ ادبیات جهان ترک (9 جلد)، گلچین متون ادبی جهان ترک (8 جلد)، دایره المعارف ادیبان جهان ترک (8 جلد) و فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم ادبی جهان ترک (6 جلد) می باشد. در راستای اعتلای روابط کشورهای ترک زبان علاوه بر این پروژه آثار زیادی از این کشورها منتشر شده و مقالاتی در این زمینه در مجلات مرکز فرهنگی آتاترک به چاپ رسیده است.
- آثار منتشره در قالب پروژه ادبیات مشترک جهان ترک
- تاریخ ادبیات جهان ترک (9 جلد)
- گلچین متون ادبی جهان ترک (8 جلد)
- دایره المعارف ادیبان جهان ترک (8 جلد)
- فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم ادبی جهان ترک (6 جلد)
2- پروژه فرهنگ ترک در دوره جمهوریت
در دوره ای که در سطح جهانی تعامل و انتقال فرهنگی جای خود را به انقلاب فرهنگی واگذار کرده بود و همچنین با زوال امپراطوری عثمانی و تاسیس جمهوریت برحه حساسی در تاریخ ترک رقم می خورد رویدادها و تغییرات مهمی در حوزه فرهنگی ترکیه رخ داد. در این راستا برای شناخت این تغییرات پروژه بررسی فرهنگ ترک در دوره جمهوریت طراحی شده و در مرحله اول آن کتاب های “فرهنگ ترک در دوره جمهوریت: دوران آتاترک (1920-1938)” در سه جلد به همت مرکز فرهنگی آتاترک منتشر شد.
- فرهنگ ترک در دوره جمهوریت: دوران آتاترک (1920-1938) (3 جلد)
مرحله اول این پژوهش سال های 1920 تا 1938 یعنی دوره بین افتتاح مجلس ملت کبیر ترکیه تا درگذشت غازی مصطفی کمال آتاترک را در بر می گیرد و به همین دلیل سه جلد اول اثر “دوره آتاترک” نامگذاری شده است. این اثر که در سال 2010 منتشر شده است شامل 16 فصل است که عبارتند از: “مقدمه، سیاست فرهنگی، فرایند تاریخی، ساختار دولت، ساختار جامعه، دین، اندیشه، آموزش و پرورش، علم و فناوری، ارتباطات جمعی، زبان و ادبیات، فرهنگ عامیانه، هنر، باستان شناسی و تاریخ هنر، موزه ها و کتابخانه ها و فرهنگ محیطی”.
3- پروژه “اسپارتا از دیروز تا امروز“
مرکز فرهنگی آتاترک در سال 2009 با همکاری دانشگاه سلیمان دمیرل شهر اسپارتا پروژه تحقیقاتی بررسی تاریخی شهر اسپارتا را آغاز و نتایج این تحقیقات را در همان سال به صورت کتاب منتشر نمود. در این کتاب به مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اداری، تاریخی و فرهنگی اسپارتا پرداخته شده و همچنین ویژگی های منحصر به فرد و خصوصیات مهم آن مورد بررسی قرار گرفته و دانش کلی نسبت به این استان را در اختیار مخاطبان بومی و جهانی قرار می دهد.
4- پروژه “بازیابی هویت ترکان و ترسیم مجدد مرزها در اوراسیا”
یکی دیگر از پروژه‌های مهم مرکز فرهنگی آتاترک در حوزه کشور های ترک زبان پروژه ای با عنوان “بازیابی هویت ترکان و ترسیم مجدد مرزها در اوراسیا ” است که به مناسبت بیستمین سالگرد جدایی جمهوری های ترک از شوروی سابق و دستیابی آنان به استقلال طراحی شده بود. این پروژه با مشارکت بنیاد زبان ترک و سازمان اتباع ترک خارج از کشور و جوامع خویشاوند انجام می‌شود. هدف این پروژه بررسی تغییرات سیاسی و اجتماعی کشورهای ترک تبار آسیای مرکزی، آذربایجان، گرجستان، اوکراین و فدراسیون روسیه در بیست سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و همچنین چگونگی تاثیرپذیری جوامع ترک از این تغییرات؛ بررسی روند ساختن هویت ملی و تشکیل دولت؛ تحلیل و ارزیابی بی طرفانه سیاست‌های اتخاذ شده از سوی ترکیه در طول این روند؛ نتایج و پیامدهای این سیاست‌ها در منطقه بود. این پروژه در می سال 2012 به پایان رسید و نتایج پژوهش های آن در چهار جلد کتاب منتشر شد. این کتاب ها عبارتند از:
- کتاب اول: جمهوری های آسیای مرکزی در بیستمین سال استقلال خود، جوامع ترک زبان و روابط آنان با ترکیه/ عایشه گل آیدین گون، چیغدم بالیم.
- کتاب دوم: آذربایجان، گرجستان و اوکراین در بیستمین سال استقلال خود، جوامع ترک زبان و روابط آنان با ترکیه/ اسماعیل آیدین گون، چیغدم بالیم.
- کتاب سوم: ترک زبانان فدراسیون روسیه بیست سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جوامع ترک زبان و روابط آنان با ترکیه/ اَرهان بیوک کاکینجی، ایوب باجانلی.
- کتاب چهارم: مشکل زبان در ترک زبانان در دوران پس از شوروی، بازیابی هویت آنان/ ژاله غریب اووا/ ویرایش: سما اصلان، رنا صالح اووا.
5- فهرست سازی و اتوماسیون کلکسیون کتابخانه مرکز فرهنگی آتاترک
در سال 2012 طی پروژه ای فهرست تمامی نشریات و اسناد موجود در کتابخانه مرکز فرهنگی آتاترک با نام کتابخانه آیدین صاییلی فیش نویسی شده و با انتقال به محیط کامپیوتر در دسترس مراجعه کنندگان قرار گرفت. این کتابخانه دارای آثار و کتب مرجع و کمیاب در زمینه های تاریخ علم، ادبیات، فلکلور، جامعه شناسی، هنر، فلسفه، تاریخ، جغرافیا، روانشناسی و دیگر شاخه های علوم انسانی می باشد. ارائه فرست غنی این کتابخانه به روش های مدرن فهرست نویسی و بیبلیوگرافیک به استفاده آسان تر پژوهشگران و محققین کمک شایانی می کند. در همین راستا ثبت و فهرست نویسی کتب کتابخانه مرکز فرهنگی آتاترک بر اساس استانداردهای بین المللی زمینه استفاده محققین داخلی و خارجی را فراهم کرده است.
6- پروژه معرفی استاد موسیقی ترک “مصطفی عطری افندی“
در پی اعلان سال 2012 به عنوان سال بزرگداشت استاد بزرگ موسیقی ترک مصطفی عطری بخوری زاده افندی توسط یونسکو، مرکز فرهنگی آتاترک پروژه معرفی شخصیت و قطعات موسیقی ساخته شده توسط این استاد شهر را آغاز نموده و کتاب زندگینامه و سی دی صوتی متشکل از آثار برگزیده وی را تهیه کرد.
بدین ترتیب در سیصدمین سالگرد وفات بخوری زاده مصطفی عطری افندی کتابی برای معرفی این شخصیت بزرگ موسیقی ترک تالیف و تعداد ده قطعه قطعات موسیقی ساخت وی با استفاده از امکانات جدید تکنولوژیکی آهنگسازی و به شکل ترانه های موسیقی سنتی ضبط شد. این آلبوم موسیقی ارمغانی ارزشمند از فرهنگ موسیقی ترک برای میراث فرهنگی جهان است که از نظر انعکاس ویژگی های موسیقی ترک در دوره عطری افندی حائز اهمیت بسیاری می باشد.
7- پروژه بررسی صنعت قالیبافی ترک در دوران جمهوریت
هنرهای قالی و گلیم بافی که جایگاه مهمی در میان هنرهای ترکان دارد، بازتاب دهنده دنیای نمادها و سمبل ها، حساسیت های زیبایی شناختی، سنت ها و آداب و رسوم و به طور خلاصه فرهنگ ترکان است. هنرهای سنتی قالیبافی، گلیم بافی و نقش و نگار دوزی ترک از یکسو پلی میان احساسات، افکار و تجربیات نسل های گذشته با نسل جدید است و از دیگرسو وسیله ای برای معرفی فرهنگ کشور و نیز رونق و اعتلای اقتصادی آن است. از اینرو صنعت قالیبافی ترک یکی از مهمترین عناصر میراث فرهنگی ترکیه است که لازم است پژوهش های زیادی بر روی آن انجام بگیرد.
پر واضح است نباید بگذاریم این سرمایه ارزشمند فرهنگی و اقتصادی در موزه ها باقی بماند و هنر قالیبافی ترک که در سراسر جهان شناخته شده است با انجام تحقیقات علمی باید به جهانیان معرفی شود. این نیاز که برای پیشبرد سیاست های فرهنگی کشور ضروری تلقی می شود، مرکز فرهنگی آتاترک را بر آن داشت تا پژوهش های جامعی را در زمینه صنعت فرش و قالیبافی ترک اجرا کرده و نتایج آن را به انتشار برساند. در این راستا کتاب “قالیبافی ترک دوران جمهوریت” تهیه و منتشر شده است.
8- پروژه کلیات قطعات موسیقی “چینوچن تانری کورور”
پس از درگذشت استاد موسیقی، نوازنده عود، آهنگساز و شخصیت فرهنگی برجسته معاصر چینوچن تانریکور در سال 2000 مجموعه تمامی قطعات موسیقی وی توسط شاگردان وی جمع آوری و به شکل کلیات موسیقی وی تدوین شد. در مرحله آماده سازی این کلیات فهرست های تهیه شده توسط این آهنگساز مورد بررسی قرار گرفت، قطعات منتشر شده تنظیم و قطعات موجود در یادداشت های پیشنویس پاکنویسی و بازنویسی شدند. در نتیجه تمامی قطعات ساخته شده توسط چینوچن تانری کورور به ترتیب تاریخ ساخت تنظیم، تصنیف و به شکل کلیات موسیقی وی توسط مرکز فرهنگی آتاترک منتشر شد.
در این پروژه که محصول بیش از پانزده سال تلاش نویسندگان آن است از عناوین “بیوگرافی” و “ارزیابی هنر چینوچن تانری کورور” در پایان‌نامه ی فارغ التحصیلی نورجان بتول آریسوی دانشجوی کنسرواتوار موسیقی دولتی دانشگاه تکنیک استانبول با عنوان “زندگینامه، شخصیت و آثار چینوچن تانری‌کورور” استفاده شده است. بازنویسی آثار وی توسط هنرمند فقید آواز سلما ساغباش و استاد و نوازنده ساز قانونرها ساغباش انجام شده است. نت های تصنیف هایی که توسط خود آهنگساز نوشته یا دیکته شده است در مجموع 1500 صفحه است.
برخی عناوین این اثر عبارتند از: زندگینامه چینوچن تانری کورور؛ فهرست کلیات آثار؛ نت های موسیقی موجود در مجموعه؛ ویژگی های آهنگسازی و هنر تانریکور؛ جایگاه یحیی کمال بیاتلی در آهنگسازی وی؛ فهرست نت های آثار شفاهی (مقام عجم، مقام حجاز)؛ لیست تعداد انواع آهنگ ها، فرم ها، مقام ها و ریتم ها؛ فهرست آثار گمشده در مجموعه؛ مشخصات آثار ناتمام در مجموعه، خط‌نویس‌ها و تصاویر مربوطه.
9- اطلس موسیقی مقامی در آناطولی و سرزمین های همجوار
در راستای معرفی موسیقی مقامی و با هدف حفظ و زنده نگه داشتن آن پروژه تالیف و تدوین “اطلس موسیقی مقامی در منطقه آناطولی و سرزمین های همجوار” به سرپرستی و ویرایش پروفسور مراد سلیم توکاچ و پروفسور جَنک گورای با حمایت مرکز فرهنگی آتاترک به اجرا درآمده و در دو جلد به چاپ رسید.
این اثر که توسط سی تن از پژوهشگران و موسیقی شناسان برجسته ترکیه به رشته تحریر درآمده است شامل شش بخش اصلی و بیست و هشت عنوان فرعی می باشد. در این اثر ردپای هزاران سال دگرگونی و تعامل فرهنگی یک جغرافیای بسیار گسترده شامل بالکان، شمال آفریقا، خاورمیانه، خاور نزدیک و آسیای مرکزی در حیطه موسیقی مقامی دنبال شده است.
این اطلس که تعاملات فرهنگی و بازتاب های امروزی آناطولی و جغرافیای همجوار آن را بررسی می کند، تنها به عنوان یک تلاش “تاریخی” در رابطه با ریشه های فرهنگی مشترک باقی نخواهد ماند، بلکه گامی در جهت اعتلای گفت وگو بین فرهنگ ها خواهد بود.
این اثر با مد نظر قرار دادن عمق تاریخی مفهوم “موسیقی مقامی” و گستردگی جغرافیایی که در آن نواخته می شده است، در موضوعات مختلف توسط دانشگاهیان و موسیقیدانان برجسته کشور به همراه نمونه های اجرا شده آنها تهیه شده است. برخی از عناوین مطالب کتاب عبارتند از: “تئوری موسیقی یونان باستان و بیزانس”، “تئوری موسیقی در دوره اسلامی قرون وسطی”، “مطالعات تئوری موسیقی در دوره های سلجوقی، عثمانی و دوران جمهوریت در ترکیه”، “برخی نمونه های تئوری در تاریخ موسیقی مقامی”، “ارتباط میان تئوری و اجرا در موسیقی مقامی”، “تعامل میان موسیقی مقامی و سرزمین های همجوار از نظر تئوری موسیقی و اجرای آن”، “موسیقی مقامی و چند صدایی”، “سنت های موسیقی مقامی شهری و روستایی در منطقه آناطولی”، “جنبه های عرفانی و فلسفی موسیقی مقامی” و “روندهای نظریه پردازی نوین در پژوهش موسیقی مقامی”. نمونه های به اجرا در آمده نیز در لیست کد کیو آر در انتهای کتاب آمده است.
10- آثار اسلامی ترکیه در سوریه
این پروژه آثار معماری دوران حکومت ترکی- اسلامی در سوریه را در بر می گیرد. تمامی سازه های مربوط به دوره اسلامی ترکی در سوریه به ویژه دمشق و حلب و آثار موجود در موزه ها در این کتاب سه جلدی گنجانده شده است. هدف اصلی این پروژه معرفی میراث فرهنگی ترک در سوریه در دوران پیش از جنگ است که هزاران سال مهد فرهنگ های مختلف بوده است. همچنین ارائه یک کتاب مرجع در خصوص آثار معماری ترک در سوریه هدف دیگر این پروژه است.
سوریه منطقه مهمی در زمان امپراتوری امویان، عباسیان، ایوبیان، ممالیک و عثمانی بوده است و از اینرو شهرهایی مانند دمشق، حلب، حماه، حمص و لاذقیه میراث عظیم فرهنگی هنری ترک را در خود به ودیعه دارد. این پروژه شامل معرفی و تعیین انواع آثار معماری ترک در این سرزمین؛ تشریح پلان، ویژگی های معماری و روش های تزیین آنها و نیز تبیین ارتباط آنها با جغرافیای آناطولی و تعامل آنها با یکدیگر است.
11- پروژه “قالیچه ترک: گلیم، جاجیم، زیلو، پلاس“
پروژه کتاب قالیچه ترک به بررسی هنر قالیچه و گلیم پرداخته از لحاظ جغرافیایی منطقه آناطولی و تراکیه و از لحاظ دوران تاریخی دوره امپراطوری عثمانی و نیز دوران جمهوریت در ترکیه را در بر می گیرد.
این کتاب در سه جلد به بررسی انواع گلیم در فرهنگ ترک می پردازد و در یک تعریف کلی به تمام زیراندازهای بافته شده بدون پُرز گلیم گفته می شود. از نظر تخصصی فرشبافته های دارای تار و پود مانند جاجیم، پلاس، قولان و قالیچه های دو نخ با تزیین پود و سه نخ مانند جاجیم سه نخ، زیلو، سماق و گلیم های بافته شده با دستگاه متحرک در حیطه این پژوهش قرار گرفته است. همچنین از نظر جنس نخ تمامی زیراندازهای بافته شده از پشم و موی حیوانات، موی بز و گونی و زین بافته شده از پنبه در این پروژه مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر اینها در این اثر به برخی فرشبافته های ارزشمند موجود در کاخ ها و کلکسیون های شخصی مانند زیراندازهای ابریشمی، سجاده، تابلو و سجاده دیواری که یک رویه بافته شده اند نیز پرداخته شده است.
هدف اصلی این پروژه تهیه مرجع مکتوب درباره قالی‌های ترک است که جزو فهرست میراث فرهنگی مادی قابل حمل کشور هستند و در موزه‌های قوم نگاری، اوقاف و کلکسیون های شخصی به نمایش گذاشته شده یا در انبارها نگهداری می شوند.
12- پروژه “پژوهشی بر داستان های جهان ترک”
پروژه گردآوری حکایات و داستان های ترکی که توسط کمیسیون مردم شناسی و فولکلور مرکز فرهنگی آتاترک به اجرا درآمده در قالب یک کتاب الکترونیکی با عنوان “پژوهشی بر داستان های جهان ترک” منتشر شده است. در اثر مذکور مقالاتی در مورد داستان های کشورها و سرزمین های ترک زبان و ویژگی های کلی، شکل، زبان، محتوا، موضوع، راویان و محیطی که از آن روایت می کنند، ارائه شده است. در این کتاب از هر کشور یا منطقه ترک زبان متن سه داستان به عنوان نمونه به زبان و لهجه اصلی به همراه برگردان آن به ترکی ترکیه گنجانده شده است. به این ترتیب خوانندگان با داستان های موجود در جغرافیای وسیعی از مردم ترک زبان آشنا شده و امکان مقایسه آنها با یکدیگر را پیدا می کنند.
با اجرای این پروژه داستان های ترکی به عنوان گنجینه ای از فرهنگ غنی و ادبیات مشترک جهان ترک به شکل یک مجموعه واحد گردآوری شده و در دسترس خوانندگان قرار می گیرد و همچنین به عنوان کتاب منبع برای پژوهشگران حوزه ادبیات قابل استفاده است. مقالاتی که در این اثر جای گرفته اند پس از تالیف توسط اساتید و کارشناسان این حوزه برای داوران ارسال شده و مورد تایید افراد صاحب نظر قرار گرفته است. این اثر به صورت الکترونیکی منتشر شده و مرکز فرهنگی آتاترک در نظر دارد آن را به زبان های ازبکی، ترکمنی، قرقیزی، قزاقستانی و ترکی آذری ترجمه نماید. کتاب پژوهشی بر داستانهای جهان ترک شامل 33 مقاله و 99 داستان به زبان اصلی از سراسر جغرافیای وسیع ترک زبانان جهان است و تمامی این داستان ها به ترکی ترکیه ترجمه شده است.
