Tamamlanan Kurum İçi Projelerimiz

1. Proje: Türk Dünyası Ortak Edebiyatı 

Bu proje, Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Türk Dünyası Fikir ve Edebiyat Metinleri Antolojisi ve Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü’nden oluşmaktadır. 1995 yılında DPT tarafından yatırım programına alınan bu proje 2007’de tamamlanmış ve 31 cilt eser yayımlanmıştır.

Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Projesi

Atatürk Kültür Merkezi gerek uluslararası bilimsel toplantıları ve gerekse süreli ve süresiz yayınlarıyla Türk soylu halklarla kültürel etkileşimin gelişmesine katkıda bulunmuştur/bulunmaktadır. Türk soylu bilim insanları arasındaki kültürel kaynaşmayı sağlayan ortak değerleri bilimsel zeminde ortaya koyan çalışmalar arasında 1995 yılında başlayan ve yayımı 2007 yılında tamamlanan Türk Dünyası Edebiyatı Projesi özellikle anılmaya değerdir. Türkiye, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Tatatistan ve Başkurdistan’dan katılan birçok bilim insanı ve araştırmacının ortak çalışmasıyla gerçekleştirilen proje Türk Dünyası Edebiyat Tarihi (9 cilt), Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi (8 cilt), Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (8 cilt) ve  Türk Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü (6 cilt) başlıkları altında yayımlanmıştır. Bu önemli projenin yanısıra Türk Cumhuriyetlerine yönelik birçok eser yayımlanmış, konuyla ilgili makalelere süreli yayınlarımızda yer verilmiştir.

1. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi (9 cilt),
2. Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi (8 cilt),
3. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (8 cilt)
4. Türk Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü (6 cilt)

2. Proje: Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü 

Kültürel etkileşim ve aktarım sürecinin yerini kültürel değişime bıraktığı, Türk tarihinin çok önemli bir dönemini oluşturan bir devrin kültürel hayatını, bütün boyutlarıyla ve yeni bir yaklaşımla ele alan Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü; Atatürk Dönemi (1920-1938)  adlı 3 ciltlik eser yayımlanmıştır. 

Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü: Atatürk Dönemi (1920-1938) (3 cilt)

Çalışmanın ilk evresi 1920 ila 1938 yıllarını, yani TBMM’nin açılışı ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü arasındaki zaman dilimini kapsıyor. Bu sebeple eserin ilk üç cildi “Atatürk Dönemi” olarak isimlendirilmiştir. 16 bölümden oluşan ve 2010 yılında basılan eserin bölümleri; “Giriş”, “Kültür Politikası”, “Tarihî Süreç”, “Devlet Yapısı”, “Toplum Yapısı”, “Din”, “Düşünce”, “Eğitim”, “Bilim ve Teknoloji”, “Kitle İletişim”, “Dil ve Edebiyat”, “Halk Kültürü”, “Sanat”, “Arkeoloji ve Sanat Tarihi”, “Müze ve Kütüphaneler” ve “Çevre Kültürü” başlıkları altında toplandı.

3. Proje: Geçmişten Günümüze Isparta 

Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı ve Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Rektörlüğü işbirliği ile 2009 yılında tamamlanmış ve aynı yıl kitabı yayımlanmıştır. Isparta’nın toplumsal, ekonomik, siyasi, yönetsel, tarihi ve kültürel vb. özellikleri, değerleri ve birikimi ortaya konmakta ve ilin yerel bilgisi, ulusal ve küresel kitlelerle buluşturan araştırma-inceleme yayınıdır.

4. Proje: Avrasya’da Yeniden Çizilen Sınırlar İnşa Edilen Kimlikler 

Atatürk Kültür Merkezinin Türk Cumhuriyetlerine yönelik bir diğer önemli projesi de Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarının 20. yılı vesilesiyle  desteklenen “Avrasya’da Yeniden Çizilen Sınırlar ve İnşa Edilen Kimlikler”dir. Türk Dil Kurumu ve Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı katkılarıyla yürütülen projenin amacı; Sovyetler Birliği’nin dağılmasını takip eden yirmi yılda Orta Asya ülkeleri, Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu’nda yaşanan siyasal ve toplumsal değişmeleri, Türk dilli toplulukların bu değişmeden nasıl etkilendiklerini ortaya koymak, devlet ve ulus inşa süreçlerini irdelemek; Türkiye’nin bütün bu değişim sürecinde izlediği politikaları ve bu politikaların sonuçlarını nesnel biçimde değerlendirmektir. Proje 2012 yılı Mayıs ayında tamamlanarak dört cilt halinde yayımlanmıştır.

1. Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Orta Asya Cumhuriyetleri Türk Dilli Halklar – Türkiye İle İlişkiler, (1. Kitap) : Ayşegül Aydıngün -Çiğdem Balım.
2. Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan Ve Ukrayna Türk Dilli Halklar – Türkiye İle İlişkiler, (2. Kitap), : İsmail Aydıngün -Çiğdem Balım.
3. Sovyetler Birliği’nin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar – Türkiye İle İlişkiler, (3. Kitap), : Erhan Büyükkakıncı – Eyüp Bacanlı
4. Sovyet Sonrası Dönemde Türk Dilli Halklar Dil Sorunu Yeniden Biçimlenen Kimlikler, Jale Garibova, (4. Kitap) Ed.: Sema Aslan – Rena Salehova.

Proje kapsamında; 1. KİTAP – Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna Türk Dilli Halklar – Türkiye ile İlişkiler (Ed.: İsmail AYDINGÜN – Çiğdem BALIM), 2. KİTAP – Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Orta Asya Cumhuriyetleri Türk Dilli Halklar – Türkiye İle İlişkiler (Ed.: Ayşegül AYDINGÜN – Çiğdem BALIM), 3. KİTAP – Sovyetler Birliği’nin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar – Türkiye İle İlişkiler (Ed.: Erhan BÜYÜKKAKINCI – Eyüp BACANLI), 4. KİTAP – Sovyet Sonrası Dönemde Türk Dilli Halklar Dil Sorunu Yeniden Biçimlenen Kimlikler (Jale GARİBOVA, Ed.: Sema ASLAN – Rena SALEHOVA) olmak üzere dört cilt kitap hazırlanmış ve 2012 yılında basılmıştır.

5. Proje: Atatürk Kültür Merkezi Kütüphane Koleksiyonu Niteleme ve Otomasyon

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Kütüphane Koleksiyonu Niteleme ve Otomasyon Projesi (2012/Proje kapsamında Aydın Sayılı Kütüphanesindeki mevcut bütün yayın ve belgeler fişlenerek, bilgisayar ortamına aktarılmış ve okuyucuların hizmetine sunulmuştur. Atatürk Kültür Merkezi Kütüphanesinde bilim tarihi, edebiyat, folklor, sosyoloji, sanat tarihi, felsefe, tarih, coğrafya, psikoloji vb. konularda zengin ve değerli bilgi kaynakları bulunmaktadır. Bu eserlerin araştırmacıların hizmetine sunulması ve bilime katkı sağlaması ancak bibliyografik kontrollerinin sağlanması ile mümkün olabilir. Bu sebeple kitapların uluslararası standartlarda bilgisayar ortamında bibliyografik kontrollerinin yapılması ile alanındaki diğer kurumlara ve bilimsel çalışma yapacak araştırmacılara da önderlik etmiştir.

6. Proje: Bûhûrizâde Mustafa Itrî Efendi (CD+Kitapçık)

2012 yılının UNESCO tarafından Türk Mûsikîsi’nin büyük bestekârı Bûhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi’yi anma yılı ilan edilmesi sebebiyle, Atatürk Kültür Merkezi olarak, Itrî’yi konu alan bir kitapçık ve ekinde Itrî’nin seçme eserlerinden oluşan bir ses CD’si hazırlanmıştır.  Bu amaca uygun olarak, “Vefatının 300. Yılında Bûhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi (CD+Kitapçık) Projesi hazırlanmıştır. 2012 yılı UNESCO tarafından Buhurizade Mustafa Itri Efendi’yi anma yılı olarak ilan edilmiştir. Itri’ye ait bestelerin yeni teknoloji imkânları ile seslendirilip kayıt altına alınması, Türk Musikisi kültürünün dünya kültür mirasına bırakabileceği en değerli armağanlardan biri olarak görülmektedir. Bu proje, Itri’nin günümüze ulaşan on adet eserinin dijital ses kaydı ve Cd ekinde yer almış olan kitapçıktan oluşmuştur. Itri dönemine ait Türk Musikisinin özelliklerini yansıtması açısından önem arz etmektedir.

7. Proje: Cumhuriyet Dönemi Türk Halıcılığı

Türk sanatları içerisinde önemli bir yere sahip olan halı, kilim ve işleme sanatlarımız Türklerin semboller dünyasını, estetik duyarlılığını, gelenek ve göreneklerini kısacası kültürünü yansıtmaktadır. Bu sebeple, geleneksel halı, kilim ve işleme sanatı örneklerimiz bir yandan ülkemizin tanıtımı ve ekonomisindeki yerini muhafaza ederken, diğer yandan da geçmiş nesillerin duygu, düşünce ve tecrübelerinin bize ulaşmasında köprü görevi görmektedir. Bu bahisle, Türk halıcılığı kültür mirası olarak en önemli konulardan birisidir.

Bu değerli kültür ve ekonomik varlığımızı müzelerimizde hayranlıkla izlemenin yeterli olmadığı bilinmektedir. Tüm dünyada bilinen Türk halıları hakkında yapılan bilimsel araştırmaların bütünlüklü halde yayınlanması gerekmektedir. Kültür stratejimiz açısından zaruri görülen bu ihtiyaç Kurumumuzu Türk halıcılığı ile ilgili kapsamlı yayınlar hazırlatmaya teşvik etmiştir. Bu bahisle Kurumumuz proje kapsamında “Cumhuriyet Dönemi Türk Halıcılığı Kitabı”nı yayımlamıştır.

8. Proje: Cinuçen Tanrıkorur Beste Külliyatı

Udî, besteci ve kültür adamı Cinuçen Tanrıkorur’un bestelerinin tamamını içeren bu külliyat, 2000 yılında vefatını müteakip kendi öğrencileri aracılığıyla hazırlanmıştır. Bu hazırlık safhasında, bestecinin hazırladığı listeler göz önünde bulundurulmuş, müsvedde defterlerindeki eserler incelenmiş ve temize çekilmemiş eserler yeniden yazılmıştır. Böylelikle ilk eserden son esere kadar sırasıyla ve tarihi başlıklarıyla tasnif edilerek külliyat tamamlanmıştır.

15 yılı aşkın bir emeğin mahsulü olan bu külliyatın tamamlanmasında, Nurcan Betül Arısoy’un “Cinuçen Tanrıkorur’un Hayatı, Sanatçı Kişiliği ve Eserleri” adlı İTÜ Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuvarı lisans bitirme tezindeki “Biyografi” ve “Cinuçen Tanrıkorur’un San’atının Değerlendirmesi” bölümlerinden faydalanılmıştır. Eserlerin yeniden gözden geçirilmesi, ses sanatçısı merhum Selma Sağbaş ile kanunî B. Rehâ Sağbaş tarafından yapılmıştır. Bestekârın bizzat yazdığı ya da yazdırdığı bestelerin notaları toplamda 1500 sayfayı bulmaktadır.

Eserin içeriği Cinuçen Tanrıkorur’un biyografisi, külliyatın tasnifi, külliyattaki notalar, Tanrıkorur’un besteciliği ve sanatının özellikleri, besteciliğinde Yahya Kemal Beyatlı’nın yeri, sözlü eserler (Acem – Hicaz Makamları) nota listesi; tür, form, makam ve usûllerin sayı dökümü; fihristler; külliyattaki kayıp eserler dökümü, külliyattaki tamamlanmamış eserin künyesi, nota hattatları ve fotoğraflar gibi bölümlerden oluşmaktadır.

9. Proje: Anadolu ve Komşu Coğrafyalarda Makam Müziği Atlası

Makam müziğinin tanıtımı, korunması ve yaşatılması amacıyla Prof. Dr. Murat Salim TOKAÇ ve Prof. Dr. Cenk GÜRAY editörlüğünde hazırlanan Anadolu ve Komşu Coğrafyalarda Makam Müziği Atlası adlı eser, Başkanlığımız yayınları arasındaki seçkin yerini aldı.

30 yazar ve müzik adamının birlikte kaleme aldığı eser, 6 ana bölüm ve bu bölümlerin içerisinde yer alan 28 alt başlıktan oluşmaktadır. Çalışma; Balkanlar, Kuzey Afrika, Orta Doğu, Yakın Doğu ve Orta Asya olmak üzere oldukça geniş bir coğrafyanın binlerce yıllık kültürel dönüşüm ve etkileşim izlerini “makam müziği” üzerinden ortaya koymaktadır.

Anadolu ve komşu coğrafyaların kültürel etkileşimleri ve güncel yansımalarını inceleyen çalışma, sadece ortak kültürel köklere ilişkin “tarihsel” bir uğraş olarak kalmayacak, aynı zamanda kültürler arasındaki diyaloğu da geliştirecektir.

 Eser, “makam” kavramının tarihsel derinliği ve coğrafi yaygınlığı ile uyumlu olabilecek bir anlayışla “Antik Yunan ve Bizans Müzik Teorisi”, “Ortaçağ İslam Dönemi Müzik Teorisi”, Selçuklu, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti Dönemlerindeki Müzik Teorisi Çalışmaları”, “Makam Tarihinde Başlıca Teorik Modeller”, “Makam Müziğinde Teori ve İcra Arasındaki İlişki”, “Anadolu’nun Komşu Coğrafyalar ile Müzik Teorisi ve Uygulamaları Açısından Etkileşimleri, “Makam Müziği ve Çokseslilik”, “Anadolu’daki Kentli ve Kırsal Makam Gelenekleri”, “Makam Teorisinin Mistik ve Felsefi Yönleri” ve “Makam Araştırmalarında Yeni Teorik Yönelimler” gibi konu başlıklarında seçkin akademisyen ve sanatçılar tarafından kaleme alınmış bölümler ve icra örneklerinden oluşmaktadır. İcra örnekleri, kitabın sonunda yer alan karekod listesinde yer almaktadır.

10. Proje: Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji

Kaynak Eserler dizisi kapsamında Osmanlı dönemi bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelerin araştırılıp dönemsel olarak incelenmesi hedeflenmektedir.

11. Proje: Suriye’deki Türk İslam Eserleri

Proje, Suriye’deki Türk İslam dönemi mimari eserlerini kapsamaktadır. Başta Şam ve Halep olmak üzere Suriye’deki Türk İslam dönemine ait tüm yapılar ile müzelerdeki yer alan eserler 3 ciltlik bu kitapta yer alacaktır.  Binlerce yıldır bünyesinde farklı kültürlerin izlerini taşıyan Suriye’deki Türk Kültür Varlıklarının savaş öncesi durumlarının tanıtımlarının yapılarak kaynak kitap haline getirmesi temel gayemizdir. Emevi, Abbasi, Eyyubi, Memluk ve Osmanlı imparatorluğu döneminde Suriye önemli bir şehir olmuştur. Bu kapsamda Şam, Halep, Hama, Humus, Lazkiye gibi şehirlerinde bu dönemlere ait kültür varlıkları yer almaktadır. Bu eserlerin türlerinin belirlenmesi, plan, mimari ve süsleme özelliklerinin anlatılması, Anadolu coğrafyası ile olan bağlantılarının ve birbirleriyle etkileşimlerinin belirlenmesi projenin amaçları içerisindedir.

12. Proje: Türk Kilimleri Kilim, Cicim, Zili, Palas

Türk Kilimleri Kitabı projesinin konuları Coğrafya olarak; Anadolu ve Trakya’yı, dönem olarak; Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemi eserlerini kapsayacaktır. Genel adlandırma olarak havsız dokuma yaygıların tamamına kilim adı verilmektedir. Bu kapsamda teknik belirleme yapıldığında, çözgü yüzlü dokumalardan cecim-cacim, palas, kolan; atkı bezemeli, iki iplikli kilimler ve ilave atkı bezemeli olan üç iplikli cicim, zili-sili, sumak/ilme ve kayma atkı teknikli dokumaları kapsamaktadır. Ayrıca yün, kıl ve tiftik malzemeli düz dokumalar ile pamuk malzemeli çuval, heybe vb. de konu kapsamındadır. Ancak saray veya bazı özel koleksiyonlardaki düz dokuma teknikli ipek malzemeli yaygı, seccade, pano, duvar kilimi gibi düz dokuma eserler de kapsam dâhilindedir. Etnografya ve vakıf eserleri müzelerinde, özel koleksiyonlarda sergilenen veya depolarda saklanan, taşınabilir maddi kültür envanterimizden olan kilimlerimizin yazılı kaynaklarının oluşturulması ve belgelenmesi amaçlanmaktadır.